Die departement van indiensneming en arbeid se gesamentlike blitsinspeksies en klopjagte het beduidende resultate opgelewer, met die departement wat geldelike regstellings ten bedrae van meer as R10 miljoen afgedwing het en 81 nie-gedokumenteerde werkers in hegtenis geneem het.
Die Minister van Indiensneming en Arbeid, Nomakhosazana Meth, het gister ‘n media-inligtingsessie gehou om op hoogte te bly van die departement se gesamentlike blitsinspeksies en voldoeningsklopjagte.
In ‘n beslissende stap om indiensnemingstandaarde te handhaaf, het Meth aangekondig dat haar departement sedert sy ampsaanvaarding in Julie 2024 landwye inspeksies op werkgewers wat nie aan die wette voldoen nie, verskerp het.
In samewerking met die departement van binnelandse sake, die bedingingsraad van die gasvryheidsektor en wetstoepassing, fokus die hoë impak blitsinspeksies daarop om te verseker dat werkplekke voldoen aan sleutel arbeidswette en werkers se regte beskerm.
“Ons inspeksies het gevalle van nie-nakoming aan die lig gebring, insluitend onderbetaling van lone, onwettige aftrekkings en onvoldoende gesondheids- en veiligheidsmaatreëls. Tot op hede het ons monetêre regstellings van meer as R10 miljoen afgedwing, wat werkgewers verplig het om hierdie oortredings reg te stel en hul verpligtinge teenoor hul werknemers na te kom,” het die minister gesê.
Meth het beklemtoon dat die departement handhawing met ‘n balans van fermheid en regverdigheid benader.
“Werkgewers wat in oortreding gevind word, word nakomingsbevele uitgereik met duidelike spertye vir regstellende aksie. In situasies waar onmiddellike risiko’s vir gesondheid en veiligheid geïdentifiseer word, word verbodskennisgewings uitgereik om gevaarlike aktiwiteite te stop totdat voldoening bereik is,” het sy gesê.
Die Minister het gesê die omvang en aard van hierdie inspeksies demonstreer die departement se verbintenis tot die handhawing van arbeidsstandaarde landwyd.
Die Wes-Kaap het gelei met die hoogste aantal inspeksies, altesaam 809. Gauteng het gevolg met 764 inspeksies, en KwaZulu-Natal met 535. Inspeksies is ook uitgevoer in Noordwes (217), Oos-Kaap (82), Vrystaat (69) en Mpumalanga (59).
Hierdie gesamentlike inspeksies was gerig op sleutelsektore en -streke, met aansienlike aktiwiteit in die Wes-Kaap, Gauteng en KwaZulu-Natal.
Hierdie gesamentlike bedrywighede het die nakoming van wette ondersoek, insluitend die Wet op Basiese Diensvoorwaardes, Wet op Nasionale Minimumloon, Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid, Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes (COIDA), Wet op Werkloosheidsversekering (UIA), Wet op Werkloosheidsdienste, asook om regverdigheid te bevorder en werkers te beskerm.
Oortredings soos onderbetaling van lone, onwettige aftrekkings en onveilige werksomstandighede is geïdentifiseer.
Die aanpak van werkloosheid en ongedokumenteerde werkers
Meth het kommer uitgespreek oor Suid-Afrika se werkloosheidskoers van 33,5%, veral onder die jeug.
“Tegelykertyd wek die wydverspreide indiensneming van ongedokumenteerde buitelandse burgers kommer oor uitbuiting en die omseiling van wettige huurpraktyke.
“Ons administrasie is daartoe verbind om hierdie uitdagings omvattend en menslik aan te spreek. Ons werk nou saam met die departement van binnelandse sake om te verseker dat indiensnemingspraktyke aan immigrasiewette voldoen, en dat alle werkers, ongeag hul oorsprong, met waardigheid en regverdigheid behandel word,” het Meth gesê.
Versterking van toesig en handhawing
Meth het planne vir die toekoms onthul om die departement van arbeid se inspektoraatkapasiteit van 2 000 tot 20 000 inspekteurs oor die volgende drie jaar uit te brei.
Dit sal die departement se vermoë verbeter om meer gereelde en deeglike inspeksies regoor die land uit te voer.
Die bekendstelling van risiko-gebaseerde profielstelsels sal voorsiening maak vir geteikende oudits, prioritisering van nywerhede en streke waar oortredings die meeste voorkom.
“Om die doeltreffendheid van ons inspeksies te benut, sal ons ‘n risikoprofielstelsel implementeer. Hierdie benadering sal ons in staat stel om oudits en inspeksies te prioritiseer op grond van geïdentifiseerde risiko’s, en sodoende ons vermoë verbeter om hoë-prioriteit nie-nakomingsgebiede meer doeltreffend aan te spreek,” het die Minister gesê.
Die departement sal ook ‘n gespesialiseerde segmentgefokusde voldoeningsraamwerk instel.
“Ons toepassingstrategie sal geïntegreer en risiko-gebaseerd wees, wat ons in staat stel om alle voldoeningskwessies by die werkplek op ‘n holistiese en omvattende wyse aan te spreek, om te verseker dat aan alle regulatoriese vereistes voldoen word.
“Ons verbintenis strek verder as handhawing; dit gaan oor die bevordering van sosiale geregtigheid en om te verseker dat elke werker se regte beskerm word.
“Billike arbeidspraktyke lei tot verhoogde moraal, produktiwiteit en uiteindelik ’n meer robuuste ekonomie. Saam kan ons ’n samelewing bou waar ekonomiese welvaart en maatskaplike gelykheid mekaar versterk,” het minister Meth gesê.
Ondersteuning van besighede: TERS, Produktiwiteit SA en die KVBA
Benewens handhawing, verleen die Departement van Indiensneming en Arbeid ondersteuning aan besighede deur ‘n reeks dienste aan te bied, veerkragtigheid te bevorder en harmonieuse arbeidsverhoudinge te verseker.
Inisiatiewe soos die Tydelike Werkgewer/Werknemerverligtingskema (TERS) en gratis produktiwiteitsdienste van Produktiwiteit SA het ten doel om besighede in finansiële nood te help en hul bedryfsdoeltreffendheid te verbeter.
Die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) bied ook bemiddelingsdienste aan om werkplekgeskille op te los.
Operasie Yazini: Openbare bewusmaking
As deel van Meth se 100-dae-program, sal Operasie Yazini van stapel gestuur word om bewustheid te verhoog oor die departement se dienste, insluitend diensregte en nakomingsbystand.
Hierdie inisiatief het ten doel om die departement nader aan gemeenskappe te bring, om te verseker dat werkgewers en werknemers hul wetlike verpligtinge en regte verstaan.
“Deur geteikende voorspraak en uitreik, poog Operasie Yazini om die publiek in te lig oor die wye verskeidenheid van ondersteuning wat beskikbaar is, insluitend arbeidsregte, indiensnemingsdienste en nakomingsbystand,” het die Minister gesê.
‘n Oproep vir kollektiewe optrede
Meth het gevra vir landwye samewerking tussen werkgewers, vakbonde en die burgerlike samelewing om ‘n regverdige en veilige arbeidsmark te skep.
“Ek doen ‘n beroep op alle belanghebbendes, besighede, vakbonde, burgerlike organisasies en medeburgers om by ons aan te sluit in hierdie noodsaaklike poging. Kom ons werk saam om ‘n arbeidsmark te skep wat gekenmerk word deur regverdigheid, veiligheid en wedersydse respek,” het die Minister gesê.
Terwyl inspeksies voortduur, bly die departement verbind tot deursigtigheid, sosiale geregtigheid en die beskerming van werkersregte regoor Suid-Afrika.
