Vriende of familie se verslawing aan medisyne kan ongesiens verbygaan, maar hierdie ‘wettige dwelms’ kan baie skade doen as dit ‘n bron van afhanklikheid word. Wanneer medisyne oorgebruik word, kan enigiemand, jonk of oud, onbewustelik in dwelmmisbruik wegsink.
“Verslawing aan medikasie soos kodeïen, wat in oor-die-toonbank pynstillers en hoesstroop voorkom, slaappille of voorskrifkalmeermiddels kan so skadelik wees soos verslawing aan onwettige dwelms. Baie mense wat geraak word, besef egter nie dat hulle ‘n probleem ontwikkel totdat hulle in die greep van ‘n dwelmgebruiksversteuring is nie,” sê ‘n kliniese sielkundige, Janine Deiner, wat by Akeso Alberton praktiseer.
“Dit is vir die individu maklik om ‘n verdraagsaamheid vir die medikasie te ontwikkel, wat beteken dat hulle meer en meer moet neem om dieselfde effek te kry. Mettertyd kan hulle vind dat hulle nie normaal kan funksioneer sonder om die medikasie te neem nie.
“Daarbenewens kan mense wat aan stres, angs of simptome van depressie ly, probeer om emosionele pyn deur ‘selfmedikasie’ te probeer verdoof. Op kort termyn kan dit help om die simptome van ‘n geestesgesondheidstoestand te verberg, maar uiteindelik stook dit verslawing aan en maak die toestand erger,” sê sy.
Volgens Deiner stel mense dikwels uit om hulp en behandeling te kry omdat hulle sukkel om te besef dat hul gewoonte ‘n potensieel vernietigende verslawing geword het, veral omdat medisyne as meer sosiaal aanvaarbaar as onwettige dwelms beskou kan word.
Sy stel voor dat jy hulp soek as jy enige van die volgende opmerk:
- Om angstig of gestres te voel omdat jy nie toegang tot die medisyne kan kry nie, wat andersins nie medies nodig is nie
- Lus na die medisyne: jy voel of jy dit ‘moet’ neem, of geniet dit nie om daarsonder te wees nie
- Besoek verskeie dokters om voorskrifte te kry en verskillende apteke om die voorskrifte te vul, of om genoeg oor-die-toonbank medisyne te koop om jou deur te kry in jou daaglikse funksionering.
- ‘n Preokkupasie met die medisyne, veral as dit ‘n aansienlike hoeveelheid van jou tyd en energie opneem of tyd verg om van die effekte daarvan te herstel.
- Regverdig waarom jy die verslawende middel ‘benodig’, byvoorbeeld “Dit was ‘n stresvolle dag, ek het ‘n paar pille nodig om te ontspan.”
- Jy het dalk voorheen probeer om die gebruik van die medisyne te verminder of te beheer, maar jy kon nie heeltemal ophou nie.
- As jy nie toegang tot die medisyne het nie, kan jy nie deur die dag kom of snags slaap nie.
- Dit het jou werkverrigting, sosiale of gesinsverhoudings negatief begin beïnvloed, maar jy kan nie ophou om dit te neem nie.
“Mense wat ‘n afhanklikheid of verslawende versteuring het, kan veranderinge in hul gedrag begin toon, hul verantwoordelikhede verwaarloos en dalk nie in hul daaglikse lewens kan funksioneer nie,” sê Deiner.
Diegene wat die naaste aan die persoon is, mag dalk agterkom die individu:
- Kan dikwels moeg of lomerig wees
- Slaap meer as gewoonlik
- Onttrek sosiaal
- Mag geïrriteerd of woelig lyk
- Ly aan maagprobleme
- Gaan gereeld na die apteek of toon geheimsinnige gedrag
- Het ‘n oormatige hoeveelheid medisyne of leë medisynepakkies
Hulp is beskikbaar
Sandy Lewis, Netcare se geesteswelstand- en deernisafrigter, voeg by dat niemand skaam moet voel om hulp te soek vir enige soort dwelmgebruiksversteuring nie. “Verslawing is ‘n siekte, nie ‘n morele mislukking nie. As jy sukkel om ’n paar dae of ’n week deur te kom sonder om medisyne te neem, nader jou apteker en voer ’n eerlike en vertroulike gesprek oor jou afhanklikheid van die medisyne,” sê sy.
“Aptekers is hoogs toeganklike gesondheidswerkers met die kennis en vaardighede om advies te gee en verwysings te verskaf om jou te help om die potensieel problematiese gebruik van medisyne te oorkom.”
Deiner voeg by dat mense ‘n verdraagsaamheid vir medisyne met gewone gebruik kan ontwikkel, wat beteken dat die persoon groter dosisse sal benodig om dieselfde effek te bereik, wat die persoon in gevaar stel om ‘n potensieel dodelike oordosis te hê, of dat dit tot verslawing aan ander soorte dwelms kan lei.
“Verslawing manifesteer dikwels saam met ander psigiatriese toestande soos depressie, angs of ander gemoedsversteurings,” sê sy.
