Plagiaat is die voorstelling van ‘n ander skrywer se taal, gedagtes, idees of uitdrukkings as ‘n mens se eie oorspronklike werk.
Meer voorvalle steek nou kop uit op Facebook, waar mense skrywers (ek ingesluit) se stories en gedigte ‘steel’, dit op hul eie blaaie plaas as hul eie, en hulle kom niks oor nie. Nêrens is daar erkenning of eers melding van die oorspronklike skrywer se naam nie.
Facebook het nie ‘n klagtesentrum waar jy kan kla oor plasings in Afrikaans nie. Dit wil vir my ook voorkom dat mense óf onkundig is oor die term ‘plagiaat’, óf net eenvoudig domastrant is.
In ‘n skrywe in Akademiese hulpbronne, Binnelandse Wetgewing, Beperkings en Uitsonderings, Gebruikersregte-netwerk in 2019 deur Denise Nicholson, vra sy dié vraag: Bevorder die Suid-Afrikaanse kopieregwetstelling plagiaat?
Kommer is in die media geopper deur sommige teenstanders van die Wysigingswetsontwerp op Kopiereg dat Artikel 12B(1)(a) plagiaat sal bevorder. Hulle het voorgestel dat navorsers se werke nie aangehaal sal word nie, en dat die belangrike rol wat aanhalings in akademiese wetenskap speel, ondermyn sal word. Hierdie siening is kortsigtig en verkeerd.
Artikel 12B (1)(a) van die Wysigingswetsontwerp op Kopiereg 2017 laat aanhalings soos volg toe:
Kopiereg in ‘n werk sal nie deur enige van die volgende handelinge geskend word nie:
(a) Enige kwotasie: Met dien verstande dat—
(i) die omvang daarvan nie die omvang wat redelikerwys deur die doel geregverdig is, oorskry nie; en
(ii) die bron en die naam van die outeur, indien dit op of in die werk voorkom, in die aanhaling vermeld word in die mate wat dit prakties is;
Ander subklousules in Artikel 12B maak ook voorsiening vir erkenning van die bron in die mate wat dit prakties is. Dit beteken nie dat werke sonder behoorlike erkenning gebruik mag word nie. Vir praktiese doeleindes vereis dit egter dat die bron en skrywer se naam op of in die werk moet verskyn om die werk suksesvol te erken.
Artikel 12(3) van die huidige Outeursregwet No. 98 van 1978 (soos gewysig) laat aanhaling soos volg toe:
Die outeursreg in ‘n literêre of musiekwerk wat wettiglik aan die publiek beskikbaar is, sal nie deur enige aanhaling daaruit geskend word nie, insluitend enige aanhaling uit artikels in koerante of tydskrifte. Met dien verstande dat die aanhaling versoenbaar is met billike praktyk, dat die omvang daarvan nie die omvang sal oorskry wat deur die doel geregverdig word nie en dat· die bron vermeld moet word, asook die naam van die outeur indien dit op die werk voorkom.
Kopieregskending is ‘n verbreking van die wet, en strafbaar in terme van nasionale kopieregwetgewing. Plagiaat is in wese nie ‘n kriminele oortreding nie, maar dit is onwettig as ‘n skrywer of skepper se intellektuele eiendomsregte geskend word. Plagiaat is ‘n ondermyning van etiek, gebaseer op aanvaarde internasionale en gemeenskapstandaarde. In die akademie is plagiaat ‘n skending van akademiese integriteit. Daar is baie definisies vir plagiaat, maar dit is basies ‘die gebruik en aanbied van iemand anders se werk as jou eie, sonder om die oorspronklike outeur en bron behoorlik te erken’. Plagiaat is akademiese oneerlikheid of akademiese wangedrag. Dit word as ‘n ernstige oortreding beskou en is strafbaar in ooreenstemming met die etiese beleide en/of dissiplinêre kodes van akademiese en verwante instellings. Die gevolge van plagiaat kan ernstig wees vir akademiese personeel of studente, byvoorbeeld, tydelike of permanente skorsing of skorsing uit die instelling, onttrekking van ‘n graad, befondsing of beurs, 0 persent vir ‘n opdrag, gemeenskapsdiens, swaar boetes of ander strawwe.
Nie alles vereis erkenning nie. Daar is gevalle waar erkenning nie nodig is nie, byvoorbeeld wanneer inligting gebruik word wat algemene kennis is, algemeen aanvaarde feite, wetenskaplike waarhede en geskiedenisdatums en -gebeure (nie historiese dokumente of argiefrekords nie).
