Ondanks die bewyse wat deur joernaliste, ontleders en die Zondo -kommissie gelewer is, sal Suid-Afrika moontlik nooit die werklike koste van staatskaping weet nie, sê president Cyril Ramaphosa.
In sy slotverklaring aan die Zondo-kommissie op Donderdag (12 Augustus) het Ramaphosa gesê dat die koste van die korrupsie in werklikheid onberekenbaar is en groot skade aan groot instellings aangerig het.
‘Ons kan moontlik bepaal hoeveel van die openbare geld gesteel is, hoeveel koste vir openbare goedere en dienste onwettig vermeerder is en wat dit gekos het om hierdie sake te ondersoek en die verantwoordelikes te vervolg.
‘Dit kan moontlik wees om die infrastruktuur en dienste wat aan die mense van ons land verskaf kon word, te kwantifiseer met die geld wat gesteel en vermors is as gevolg van staatskaping.
‘Ons kan dit kwantifiseer in terme van hospitaalbeddens, pendeltreine, huise, maatskaplike toelaes, waterretikasie, instandhouding van paaie en ‘n aantal ander openbare goedere en dienste waarmee staatskaping ons mense beroof het.
‘Maar wat moeiliker is om te meet, is die groter koste vir ons ekonomie en ons samelewing,’ het hy gesê.
Die president het bygevoeg dat dit moeilik is om die effek van staatskaping op sake- en verbruikersvertroue, sowel as die verlies aan belegging, te meet.
Hy het gesê dit is onmoontlik om die impak van staatskaping op Suid-Afrika se stand en beeld internasionaal te kwantifiseer.
Ramaphosa het gesê dat ander langtermynskade veroorsaak is:
Staatskaping het daartoe gelei dat hoogs gekwalifiseerde en ervare mense die staatsdiens verlaat, hetsy omdat hulle geweier het om deel te wees daarvan, of omdat hulle ‘n bedreiging vir diegene was wat deel was van sulke aktiwiteite.
Dit is waarskynlik dat staatskaping baie talentvolle jongmense ook ontmoedig het om by die regering aan te sluit, wat aansienlike gevolge vir die staatsdiens van môre kan inhou.
Deur veiligheidsmagte en wetstoepassingsagentskappe te verswak, het die optrede wat verband hou met staatskaping die veiligheid en integriteit van die land in gevaar gestel.
“Die mees verwoestende en duurste koste van staatskaping en korrupsie is die uitwerking daarvan op die vertroue van die mense van Suid-Afrika in die leiers en amptenare in wie hulle groot vertroue en verantwoordelikheid geplaas het,” het hy gesê.
“Staatskaping het mense se vertroue in die oppergesag van die reg, in openbare instellings, in wetstoepassingsagentskappe en selfs tot ‘n mate in die demokratiese proses, benadeel.”
Ramaphosa het gewaarsku dat pogings om korrupsie aan te pak wat endemies geword het tydens sy voorganger, Jacob Zuma se bewind, ‘n uitgerekte proses sal wees as gevolg van hewige opposisie.
Diegene wat probeer het om staatskas te plunder, het ‘die strukture in die regering gevul met hul kollegas, hul eie mense, wat in sommige gevalle voortgaan om dit te doen’, het Ramaphosa aan die Zondo-kommissie gesê.
Hy het bygevoeg dat daar ‘weerstand is teen dat dinge reg gedoen word’.
Die kommissie het in 2018 begin sit, en talle getuies het getuig dat Zuma ‘n sentrale rol gespeel het om sy bondgenote in staat te stel om staatsinstellings te infiltreer en te plunder.
